Mavi səssizlik...
23.09.2025 [08:36]
Hər dalğası bir cümlə, hər çırpıntısı bir səs, bir fəryaddır. Dəniz yalnız mənəvi anlamda deyil, iqtisadi, ekoloji və mədəni baxımdan da həyatımızın ayrılmaz hissəsidir. Dünya ticarətinin təxminən 90 faizi dənizlər vasitəsilə həyata keçirilir. Yəni geyimimizdən tutmuş, məişətdə istifadə etdiyimiz elektron əşyalara, hətta çörəyin hazırlanması üçün lazım olan taxıla qədər demək olar ki, əksər zəruri tələbat malları ünvanlarına gəmilərlə daşınır. Təbii ki, təlatümlü dənizləri, okeanları aşan gəmiləri idarə edən dənizçilər də bu mənada böyük zəhmət çəkirlər - vacib bir missiyanı yerinə yetirirlər. 24 sentyabr-Birləşmiş Millətlər Təşkilatında beynəlxalq bayramlardan biri olan Dünya Dəniz Günüdür. 1978-ci ildən etibarən qeyd olunan bu gün Beynəlxalq Dəniz Təşkilatı (IMO) Assambleyasının 10-cu sessiyasının qərarı ilə təsis edilib. Dünya Dəniz Günü 1980-ci ilədək martın 17-də keçirilib. Sonra onun qeyd olunma tarixinin sentyabrın 24-də keçirilməsinə qərar verilib. Dünya Dəniz Gününün məqsədi qanunsuz balıq ovu, suyun çirklənməsi və qlobal istiləşmə nəticəsində dəniz və okeanlarda meydana gələn bərpa oluna bilməyən dəyişikliklərə beynəlxalq səviyyədə diqqət çəkməkdir. Günün ən mühüm vəzifələri isə dəniz daşımalarında ətraf mühitin təhlükəsizliyini artırmaq, dənizin ətraf mühitini xüsusilə neft çirklənmələrindən qorumaq, bioresursların mühafizəsi və brakonyerliklə mübarizənin qarşısını almaqdır.
Dəniz niyə mavidir?
Yer kürəsinin 2/3 hissəsini okean və dənizlər tutur. Bildiyimiz kimi, dənizin insana xeyri çoxdur və bir çox xəstəliklərin müalicəsində mühüm rol oynayır. Eni və uzunluğu bilinməyən dənizlər sirlərlə doludur.
Dəniz suyu çox yaxından şəffaf görünür və uzaqdan mavi tonlarını özündə əks etdirir. Dəniz suyunun rəngi əsasən su molekullarının işığı udması ilə bağlıdır. Ağ işıq kimi bilinən Günəş işığı bütün rənglərin yaranmasını ehtiva edir. Dəniz suyu molekulları atmosferdə olduğu kimi işıq saçan zaman qırmızı olanları udur və bənövşəyi olanları əks etdirir. Dənizin rəngi bəzi vəziyyətlərə görə dəyişir. Dənizi bəzən mavi, bəzən yaşıl, bəzən də firuzəyi rənglərdə görmək mümkündür. Məlum olduğu kimi dəniz suyu rəngsizdir. Suyun mavi rəngli görünməsi də işıq tezliklərindən və təbəqənin dərinliyindən asılı olaraq dəyişir. Ona görə də dəniz bəzi yerlərdə yaşıl və ya başqa rəngdə görünür.
Qlobal ticarətin 80-90 faizi...
BMT-nin məlumatına görə, son 100 il ərzində tuna, treska, marlin kimi balıq növlərinin 90 faizi ovlanıb. İl ərzində dəniz və okeanlara təxminən 21 milyon barrel neft axır. Böyük su obyektlərinə atılan sintetik tullantılar ildə bir milyon dəniz quşunun və 100 min dəniz məməlisinin ölümünə səbəb olur. Son bir əsr ərzində qlobal istiləşmə nəticəsində planetin əsas su obyektlərinin səviyyəsi 10-25 santimetrə qədər artıb. Qlobal ticarətin 80-90 faizi dəniz nəqliyyatı vasitəsilə həyata keçirilir. Beynəlxalq yükdaşımalar zamanı əksər hallarda dəniz və okeanlardan istifadə edilməsi onların ekosistemlərini pozur. Buna görə də hər il müəyyən bir aktual mövzuya həsr olunmuş Dünya Dəniz Günündə müxtəlif ekoloji tədbirlər, aksiyalar və dünya miqyasında mitinqlər keçirilir.
“Okeanımız, öhdəliyimiz, imkanımız”
Bu günün cari ildəki şüarı “Okeanımız, öhdəliyimiz, imkanımız”dır. Mövzu qlobal ticarətin 80%-dən çoxunun dəniz yolu ilə daşındığı okeanın dünya iqtisadiyyatında mühüm rolunu əks etdirir.
Qeyd edək ki, Azərbaycanda da hər il sentyabrın sonuncu həftəsi “Xəzər həftəsi” kimi qeyd olunur.
Yeganə BAYRAMOVA
Xəbər lenti
Hamısına bax
Dünya
25 Sentyabr 12:22
Siyasət
25 Sentyabr 12:08
YAP xəbərləri
25 Sentyabr 12:06
İdman
25 Sentyabr 12:01
Hadisə
25 Sentyabr 11:56
İqtisadiyyat
25 Sentyabr 11:54
İqtisadiyyat
25 Sentyabr 11:52
Xəbər lenti
25 Sentyabr 11:48
Gündəm
25 Sentyabr 11:38
Siyasət
25 Sentyabr 11:16
Gündəm
25 Sentyabr 10:52
Sosial
25 Sentyabr 10:34
Gündəm
25 Sentyabr 10:17
İqtisadiyyat
25 Sentyabr 09:58
İqtisadiyyat
25 Sentyabr 09:35
Analitik
25 Sentyabr 09:16
Analitik
25 Sentyabr 08:50
Sosial
25 Sentyabr 08:32
MEDİA
25 Sentyabr 08:17
Siyasət
25 Sentyabr 07:29
Gündəm
25 Sentyabr 02:45
Gündəm
24 Sentyabr 23:34
Dünya
24 Sentyabr 23:32
Hadisə
24 Sentyabr 23:17
Gündəm
24 Sentyabr 22:56
İqtisadiyyat
24 Sentyabr 22:46
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 22:30
Gündəm
24 Sentyabr 22:23
Elm
24 Sentyabr 22:19
Gündəm
24 Sentyabr 22:12
Gündəm
24 Sentyabr 21:58
Mədəniyyət
24 Sentyabr 21:55
Gündəm
24 Sentyabr 21:35
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 21:34
Sosial
24 Sentyabr 20:47
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 20:33
İdman
24 Sentyabr 20:15
Dünya
24 Sentyabr 19:57
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 19:22
Sosial
24 Sentyabr 19:10
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 18:21
Yeni texnologiyalar
24 Sentyabr 18:16
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 17:32
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 17:11
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 17:05
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 17:03
İqtisadiyyat
24 Sentyabr 17:02
Elanlar
24 Sentyabr 16:55
Gündəm
24 Sentyabr 16:54
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 15:59
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 15:58
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 15:56
YAP xəbərləri
24 Sentyabr 15:34
Gündəm
24 Sentyabr 15:30
Sosial
24 Sentyabr 13:52
Hadisə
24 Sentyabr 13:51
Hadisə
24 Sentyabr 12:17
Elm
24 Sentyabr 12:15
İqtisadiyyat
24 Sentyabr 12:12
İqtisadiyyat
24 Sentyabr 12:10
Sosial
24 Sentyabr 12:02
Siyasət
24 Sentyabr 11:43
Gündəm
24 Sentyabr 11:38
Siyasət
24 Sentyabr 11:15
İqtisadiyyat
24 Sentyabr 11:14
İqtisadiyyat
24 Sentyabr 10:58
Gündəm
24 Sentyabr 10:51
Analitik
24 Sentyabr 10:32
Gündəm
24 Sentyabr 10:31
İqtisadiyyat
24 Sentyabr 10:18
