Xəzərin birləşdirici ruhu və Türk dünyasının yüksələn hədəfləri

Bakı:

18°C

82%

7m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Arxiv / Xəzərin birləşdirici ruhu və Türk dünyasının yüksələn hədəfləri

Xəzərin birləşdirici ruhu və Türk dünyasının yüksələn hədəfləri

17.11.2025 [18:20]

Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin Özbəkistanın Milli İnformasiya Agentliyinə – UzA-ya verdiyi geniş müsahibə təkcə iki ölkə arasında yüksələn tərəfdaşlığın konturlarını deyil, həm də Türk Dövlətləri Təşkilatının və bütövlükdə Mərkəzi Asiya–Cənubi Qafqaz istiqamətində yeni regional nizamın siyasi fəlsəfəsini ortaya qoyur. Bu müsahibə, əslində, XXI əsrin türkdilli əməkdaşlıq modelini formalaşdıran konseptual baxışların siyasi manifestidir. Cənab Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın Mərkəzi Asiya dövlətləri ilə əməkdaşlığını belə xarakterizə edir:

“Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri artan strateji əhəmiyyətə malik vahid tarixi, mədəni, coğrafi və geosiyasi məkanı formalaşdırır. Xəzər dənizi sadəcə coğrafi anlayış deyil, xalqlarımızın strateji birliyinin rəmzidir.” Bu fikirlər, əslində, yeni geosiyasi arxitekturanın təməlini təşkil edən strateji xəttin mahiyyətini açır. Azərbaycan və Özbəkistan münasibətləri bu gün ən yüksək səviyyəyə – müttəfiqlik mərhələsinə çatıb. Cənab Prezident İlham Əliyevin sözləri ilə desək: “Azərbaycan ilə Özbəkistan arasında münasibətlər ən yüksək – müttəfiqlik səviyyəsindədir.” Bu müttəfiqlik sadəcə diplomatik sənədlər üzərində qurulmayıb; onun əsas dayağı iki lider – cənab İlham Əliyev və Şavkat Mirziyoyev arasında formalaşmış şəxsi dostluq və etimaddır. Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev bunu xüsusi vurğulayır: “Münasibətlərimizin inkişafına təsir edən digər amil Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev ilə aramızda yaranan şəxsi etimad və dostluq münasibətləridir.” Son illərdə baş tutmuş beş dövlət səfəri, onlarla imzalanmış anlaşmalar, Ali Dövlətlərarası Şuranın təsis edilməsi – bütün bunlar ikitərəfli siyasi blokun kifayət qədər gücləndiyini göstərir. Özbəkistanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəyişməz şəkildə dəstəkləməsi isə bu münasibətlərə strateji sədaqət gətirən amildir. Cənab Prezident İlham Əliyev müsahibəsində Qarabağın bərpasına verilən töhfəni yüksək qiymətləndirir: “Özbəkistan Qarabağ bölgəsinin yenidən qurulmasına yardım göstərmək təşəbbüsünü irəli sürən ilk ölkə olub. Biz bunu həmişə qardaşlıq jesti kimi qəbul edəcəyik.” Bu, həm də türk həmrəyliyinin əməldə təzahürüdür. İqtisadi əməkdaşlığa gəldikdə isə deməliyəm ki, 87,5% artım, 500 milyon dollarlıq investisiya platforması və yüksələn ticarət həcmi artıq real göstəricidir. UzA-ya müsahibədə iqtisadi göstəricilərin detallı təqdim olunması münasibətlərin gələcək inkişaf tempini göstərən ən real siqnallardan biridir. Beləki ticarət dövriyyəsi rekord həddə yüksəlib. 2024-cü ildə 252 milyon ABŞ dolları, 2025-ci ilin 9 ayında 319 milyon ABŞ dolları həcmində olub ki, bu da 87,5% artım deməkdir. Bu dinamika təsadüfi deyil. Cənab Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi: “Hər iki tərəf qarşılıqlı əməkdaşlığı genişləndirmək üçün əhəmiyyətli səylər göstərir və yeni layihələr irəli sürür.” Sərmayə axını da güclənir. Özbəkistanın Azərbaycana yatırımları 21,8 milyon ABŞ dolları, Azərbaycanın Özbəkistana yatırımları 183,5 milyon ABŞ dolları təşkil edir. Ümumi kapitalı 500 milyon dollar olan Azərbaycan–Özbəkistan İnvestisiya Şirkəti fəaliyyətə başlayıb. Xankəndidə açılmış birgə tikiş fabriki, Qarabağın yenidən dirçəlişinə verilən real töhfələrdən biridir və iki ölkənin sənaye əməkdaşlığının sosial məna kəsb edən simvoluna çevrilib.

Mərkəzi Asiya ilə Cənubi Qafqazı birləşdirən ən strateji xətt – Orta Dəhliz – Azərbaycan–Özbəkistan əlaqələrində mühüm rol oynayır. Cənab Prezident İlham Əliyev bildirir ki, “2024-cü ildə tranzit daşımaların həcmi 18 faizdən çox artaraq 1,3 milyon tonu keçib.” Azərbaycanın logistika gücü isə daha da böyüyür. Ələt Beynəlxalq Limanı – 25 milyon tonluq güc, Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolu, 9 beynəlxalq hava limanı, artan ticarət donanması və Zəngəzur dəhlizinin perspektivi daha uğurlu məqsədlərdən xəbər verir. Bütün bunlar Özbəkistan da daxil olmaqla bütün Mərkəzi Asiya üçün Azərbaycandan keçən marşrutu daha cəlbedici edir. Enerji sahəsi də iki ölkənin əməkdaşlıq xəritəsində aparıcı mövqedədir. SOCAR-ın Özbəkistan bazarındakı fəaliyyəti, neft-kimya ixracı, 2016-cı ildən fəaliyyət göstərən birgə elmi-texnoloji müəssisə bu əməkdaşlığın dərinliyini göstərir. 2024-cü ildə Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan arasında imzalanan sazişlər regionun enerji balansını yaşıl enerjiyə yönəldən strateji addımdır. Bu, Mərkəzi Asiya–Cənubi Qafqaz enerji inteqrasiyasının yeni mərhələsidir. Mədəni-humanitar əməkdaşlıq iki ölkə arasındakı münasibətlərin “xalqdan xalqa” (people-to-people) modelini formalaşdırır. Son illər Özbəkistan Mədəniyyəti Günləri Azərbaycanda, Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri Özbəkistanda keçirilib. Xivədə “Şuşa günləri”, onlarla şəhər arasında qardaşlaşma layihələri, Bakıdakı “Özbəkistan” parkı və Daşkənddəki Heydər Əliyev meydanı mədəni əlaqələrin inkişafını göstərir. Bu rəmzi addımlar xalqlarımızın tarixi-mənəvi bağlarını möhkəmləndirən ən ali nümunələrdir. Cənab Prezident İlham Əliyev Ümummilli Lider Heydər Əliyevə göstərilən ehtirama da dərin təşəkkür edir: “Özbəkistan rəhbərliyinə və qardaş xalqa Ulu Öndər Heydər Əliyevin xatirəsinə göstərilən böyük ehtirama görə minnətdaram.” Bu, münasibətlərin emosional, mənəvi dayağını təşkil edən dərin bir mesajdır. Cənab Prezident İlham Əliyev müsahibəsində TDT-də Azərbaycan–Özbəkistan əməkdaşlığının önəmini xüsusi qabardır. Bu əməkdaşlıq Türk dünyasının gələcək siyasi arxitekturasında həlledici rol oynayır. “Azərbaycan və Özbəkistan Türk Dövlətləri Təşkilatının fəal üzvləridir və türk birliyinin möhkəmləndirilməsinə mühüm töhfələr verirlər.” Türk dünyasının vahid geosiyasi blok kimi formalaşmasında Bakının rolunu daha da artırır.

Cənab Prezidentin UzA müsahibəsi göstərdi ki, Azərbaycan–Özbəkistan münasibətləri sadəcə regional əməkdaşlıq çərçivəsi deyil, türk dünyasının gələcək inkişaf platformasının əsas sütunlarından biridir. Bu əməkdaşlığın təməlində isə iki liderin uzaqgörənliyi, xalqların tarixi bağları və yeni geosiyasi reallıqlar dayanır. Siyasi sabitlik, iqtisadi inteqrasiya, nəqliyyat-logistika sinerjisi, enerji təhlükəsizliyi, mədəni həmrəylik – bütün bu komponentlər Azərbaycana və Özbəkistana yeni strateji imkanlar açır.

David İbramxəlilov,
YAP Qusar rayon təşkilatının sədri

Paylaş:

Baxılıb: 142 dəfə