Aİ müdafiə fondu yaradır

Bakı:

18°C

82%

1m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Dünya / Aİ müdafiə fondu yaradır

Aİ müdafiə fondu yaradır

21.05.2025 [09:10]

Vahid ordunun yaradılması istiqamətində addım

Avropa İttifaqı özünü müdafiə etmək üçün fond yaradır - belə ki, Aİ-nin üzv ölkələri Avropa üçün Təhlükəsizlik Fəaliyyəti (SAFE) kimi tanınan müdafiə qabiliyyətini gücləndirməyə yönəlmiş 150 milyard avroluq fond yaratmaq ilə bağlı razılıq əldə ediblər. Bu ilin mart ayında Avropa Komissiyası tərəfindən irəli sürülən bu təklifə əsasən, borclar və kreditlər hesabına xüsusi fondun əsası qoyulacaq - nəticə etibarı ilə bu fondun vəsaiti Aİ ölkələrinin təhlükəsizliyini təmin etmək, Ukraynanın və Aİ ilə qonşu olan bəzi ölkələrin müdafiə potensialını artırmaq və Avropanın hərbi sənayesini gücləndirmək üçün layihələrin həyata keçirilməsinə sərf olunacaq. Avropanın müdafiəsi üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən layihələrdə hava hücumundan müdafiə və artilleriya sistemləri, raketlər və sursatlar, pilotsuz təyyarələrin istehsalına, o cümlədən kosmos, kiber, süni intellekt və elektron müharibə sahələrində potensialın təkmilləşməsinə daha çox diqqət ayrılacaq.

Avropa sürətlə hərbiləşir

Bəzi beynəlxalq ekspertlər hesab edirlər ki, belə bir fondun yaradılması vahid Avropa ordusunun formallaşdırılması istiqamətində mühüm addımdır. Onların fikrincə, Aİ liderləri bu məsələdə qətiyyətli mövqe nümayiş etdirmək niyyətindədirlər. Məsələ ilə bağlı Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin siyasi eksperti Sultan Zahidov “Yeni Azərbaycan” qəzetinə şərhində qeyd edib ki, son zamanlar Avropada intensiv hərbiləşdirilmə siyasəti aparılır: “Artıq Avropa İttifaqının strateji müstəqilliyi və hərbiləşdirilməsi ilə bağlı məsələlər Brüsselin ən önəmli gündəm mövzusuna çevrilib. Mart ayında Avropa Komissiyası tərəfindən 800 milyard avro dəyərində Avropanın yenidən silahlandırılması proqramı irəli sürüldü. Bu proqram çərçivəsində Aİ-nin hər bir üzv ölkəsi gələcək illərdə hərbi sahəyə daha çox vəsait xərcləmək, eləcə də hərbi sahədə islahatlar həyata keçirmək və hərbi sənayeni gücləndirmək üçün öhdəliklər götürüblər. Sözsüz ki, bütün bunların hamısı iki səbəblə əlaqəlidir. Birinci səbəb Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə bağlıdır. Bu müharibə fonunda Aİ Rusiyanı özünə təhdid kimi görür və hesab edir ki, Ukraynadan sonra Rusiyanın hədəfində Avropa olacaq. Bu təfəkkür Aİ ölkələrini Rusiyaya qarşı bir çətir altında birləşməyə vadar edib. Digər səbəbə gəlincə, Tramp administrasiyası dövründə ABŞ böyük ehtimalla, Avropanın təhlükəsizliyinə əvvəlki münasibəti sərgiləməyəcək - Ağ Evin rəhbəri çıxışlarında dəfələrlə bəyan edib ki, Vaşinqton əvvəlki kimi Avropanın təhlükəsizliyinin təminatına milyardlarca dollar dəyərində vəsait xərcləməkdə maraqlı olmayacaq. Trampın bu davranışı Aİ liderlərini təhlükəsizlik məsələlərində ciddi olmağa sövq edib”. S.Zahidov əlavə edib ki, 90-cı illərdə də Avropada hərbiləşmək və təhlükəsizlik məsələləri diqqət mərkəzində olub: “1992 - ci ildə Maastrixt sazişinin imzalanması ilə Avropa İttifaqının əsası qoyuldu. Bu sazişdə əks olunan əsas meyarlardan biri müdafiə və təhlükəsizlik məsələsi idi. Elə 90-cı illərin əvvəlində Aİ özünün müdafiəsi və təhlükəsizliyini təmin etmək üçün addımlar atmağa başladı. NATO isə buna etiraz etmirdi, əksinə dəstəkləyirdi. Çünki Aİ-nin o zamanki təhlükəsizlik siyasəti NATO-nun funksiyalarının tamamlayıcı rolunu oynayırdı. Həmin zaman Aİ özünün sülhməramlı qüvvələrini yaratmışdı. Həmin qüvvələr Balkanlarda sabitliyin və təhlükəsizliyin təmin edilməsində NATO və BMT-yə yardım edirdilər”.

NATO etiraz etməyəcək?

“Hesab etmirəm ki, Aİ-nin vahid Avropa ordusunun yaradılması istiqamətindəki təşəbbüsləri Aİ-NATO münasibətlərində ciddi problemlər yaradacaq. Əksinə, Avropanın müdafiə qabiliyyətinin möhkəmlənməsinə yönələn xüsusi fondun yaradılması NATO tərəfindən müsbət qarşılanacaq. Ona görə ki, Aİ və NATO Rusiyaya münasibətdə eyni mövqedən çıxış edirlər. Eyni zamanda NATO-ya üzv olan əksər ölkələr Avropa ölkələridir. Bu, Aİ ilə NATO arasında mövqelərin uzlaşmasında mühüm rol oynayır. NATO Aİ-nin bu təşəbbüsünü dəstəkləyəcək,” - deyə S.Zahidov vurğulayıb.

Nə ABŞ, nə də NATO Aİ-yə yardım əli uzadacaq

Politoloq İlyas Hüseynov qəzetimizə şərhində bildirib ki, özünü geosiyasi güc mərkəzi hesab edən Aİ-nin öz təhlükəsizliyinə diqqəti artırması təəccüblü görünmür.

“Avropa Siyasi Birliyinin Albaniyanın paytaxtı Tiranada 6-cı zirvə toplantısında Avropa məkanının təhlükəsizliyi ilə bağlı məsələlər ətraflı şəkildə müzakirə olunub. Artıq gördüyümüz kimi, Aİ ölkələri 150 milyard avro dəyərində xüsusi fond yaratmaq üçün razılığa gəliblər. Bu fond ilə bağlı sənədlərin təsdiqlənməsi üzərində intensiv işlər gedir. Bu, onu deməyə əsas verir ki, Aİ öz təhlükəsizliyini təmin etmək və heç bir xarici qüvvədən asılı olmamaq məsələsində qərarlıdır. Avropada belə düşünürlər ki, Aİ ağır vəziyyətə düşəcəyi təqdirdə nə NATO, nə də ABŞ ona yardım əli uzadacaq və Avropa öz təhlükəsizliyini özü qorumalı olacaq. Onu da qeyd edim ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsi bu prosesi daha da sürətləndirib”.

Yunis ABDULLAYEV

Paylaş:

Baxılıb: 232 dəfə