Çarəsi olmayan bəla...
04.02.2025 [09:16]
4 fevral Ümumdünya Xərçənglə Mübarizə Günüdür
Orqanizmdə anormal hüceyrələrin böyüməsi ilə başlayan və sürətlə digər orqanlara yayılan xərçəng bu gün bütün dünyada çoxsaylı insan ölümünə səbəb olan xəstəlikdir. Beynəlxalq Xərçəng Araşdırmaları Agentliyinin açıqlamasına görə, hər il dünyada təxminən 19,5 milyon insana xərçəng diaqnozu qoyulur. Hər il təxminən 10 milyon insan bu xəstəlikdən ölür.
Genetik meyil, tütün və spirt istifadəsi kimi xarici faktorlar, güclü günəş şüasına məruzqalma, radiasiya, kanserogen və kimyəvi maddələr, müxtəlif viruslar, pis qidalanma vərdişləri və hava çirkliliyi xərçəng xəstəliyinin artmasının əsas amilləri kimi önə çıxır.
Bu gün Ümumdünya Xərçənglə Mübarizə Günüdür. 2005-ci ildən başlayaraq hər il fevralın 4-ü Beynəlxalq Xərçəng Əleyhinə İttifaq tərəfindən qeyd edilir. Həmin günün təsis edilməsinin başlıca məqsədi diqqəti bu qlobal problemə yönəltmək, eləcə də xərçəng xəstəliyinin təhlükəlilik dərəcəsi və onun yeni müalicə üsullarını dünya ictimaiyyətinə çatdırmaqdır.
Xərçəngdən qorunmağın yolları hansılardır?
Mütəxəssislər xərçəngin qarşısını almaq üçün riski artıran ətraf mühit faktorlarından, xüsusilə tütün və spirtdən uzaq olmağın vacibliyini vurğulayır. Həmçinin mütəmadi olaraq idman etmək, tərəvəz və meyvələrlə zəngin sağlam qidalanma, uzun müddət günəş şüalarına məruz qalmamaq lazımdır.
Xəstəliyin qarşısını almaq üçün çəkini nəzarət altında saxlamaq və kifayət qədər yatmaq vacibdir. Digər qorunma yolu, hepatit və HİV-ə qarşı peyvənd olunmaqla müntəzəm olaraq xərçəng müayinəsindən keçməkdir.
Beynəlxalq Xərçəng Araşdırmaları Agentliyi xəstəliyin erkən diaqnozunun bu nöqtədə böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini, xəstəliyin qarşısını almaq üçün mütəmadi müayinələrdən keçməyin şərt olduğunu açıqlayıb.
2025-ci ildə dünyada...
Son illər dünyada xərçəng xəstəliyinə tutulanların artması ilə bərabər, xəstəliyin “cavanlaşması” da müşahidə edilir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) 2025-ci ildə dünyada 20 milyon yeni xərçəng xəstəliyinin qeydə alınacağını vurğulayır. Qeyd olunur ki, ildə baş verən 55 milyon ölüm hallarından 4,2 milyonu məhz bu xəstəliyin payına düşür.
Xəstəliyin növləri
İki yüzdən çox xərçəng növü müəyyən edilsə də, onların rastgəlmə tezliyi insandan insana dəyişir. Dəri, döş, ağciyər, prostat vəzi, mədə, yoğun bağırsaq, uşaqlıq boynu xərçəngi və limfa düyünlərinin şişləri “bədxassəli şiş” və ya “ur” adlanan xəstəliyin ən çox yayılmış növlərindəndir. Xərçəng xəstəliyinin müalicəsi böyük xərc tələb edir və yüksək səviyyədə tibbi texnologiyanın 50 faizindən çoxunda, aşağı gəlirli ölkələrin isə 15 faizindən azında xərçəngin hərtərəfli müalicə imkanları mövcuddur.
Azərbaycanda vəziyyət necədir?
Təəssüf ki, ölkəmizdə də xərçəng xəstələrinin sayı ildən-ilə artır. Əgər 2010-cu ildə bu rəqəm 7626 idisə, 2021-ci ilin sonuna artıq 13 min 644 nəfərə çatıb.
Müqayisə üçün qeyd edək ki, 2022-ci ildə Azərbaycanda 62 min 385 onkoloji xəstə qeydiyyatda olub. Statistika Komitəsinin 2023-cü ilin sonuna olan məlumatına görə, ölkədə qeydiyyatda 70 minə yaxın xərçəng xəstəsi olub.
Ümumiyyətlə, kişilərdə və qadınlarda xərçəngin tezliyi fərqlidir. Dəri xərçəngi həm kişilərdə, həm də qadınlarda ən çox rast gəlinən növdür. Bunun ardınca kişilərdə ağciyər, prostat, yoğun bağırsaq, düz bağırsaq, mədə və mədəaltı vəzi xərçənglərinə tez-tez rast gəlinir. Qadınlarda isə süd vəzi, ağciyər, yoğun bağırsaq, düz bağırsaq, uşaqlıq boynu, yumurtalıq, mədə və mədəaltı vəzi xərçəngləri daha çox müşahidə olunur.
Azərbaycanda insanlar daha çox mədə, süd vəzi, ağciyər, qida borusu və s. xərçəng növlərindən əziyyət çəkir.
Yeganə BAYRAMOVA
Xəbər lenti
Hamısına bax
Dünya
06 Fevral 23:57

Dünya
06 Fevral 23:39

İqtisadiyyat
06 Fevral 23:15

Hadisə
06 Fevral 22:54

Dünya
06 Fevral 22:37

İdman
06 Fevral 22:13

Turizm
06 Fevral 21:50

Hərbi
06 Fevral 21:32

Xəbər lenti
06 Fevral 21:18

Dünya
06 Fevral 20:55

Elm
06 Fevral 20:37

Dünya
06 Fevral 20:12

İdman
06 Fevral 19:56

Dünya
06 Fevral 19:35

Dünya
06 Fevral 19:14

Sosial
06 Fevral 18:46

Siyasət
06 Fevral 18:41

Dünya
06 Fevral 18:35

Dünya
06 Fevral 18:34

Dünya
06 Fevral 18:33

Siyasət
06 Fevral 18:31

Sosial
06 Fevral 18:30

Elanlar
06 Fevral 18:21

Xəbər lenti
06 Fevral 18:12

Siyasət
06 Fevral 17:16

Dünya
06 Fevral 17:16

Elm
06 Fevral 16:32

İqtisadiyyat
06 Fevral 16:21

Gündəm
06 Fevral 16:15

Gündəm
06 Fevral 16:12

İdman
06 Fevral 15:43

Sosial
06 Fevral 15:38

Sosial
06 Fevral 15:20

Yeni texnologiyalar
06 Fevral 14:54

Sosial
06 Fevral 14:52

Sosial
06 Fevral 14:29

Siyasət
06 Fevral 13:51

Sosial
06 Fevral 13:49

Hadisə
06 Fevral 13:06

Dünya
06 Fevral 12:00

Sosial
06 Fevral 11:42

Siyasət
06 Fevral 11:37

Siyasət
06 Fevral 11:24

Sosial
06 Fevral 11:23

Siyasət
06 Fevral 11:15

İqtisadiyyat
06 Fevral 11:13

Hadisə
06 Fevral 11:09

Siyasət
06 Fevral 10:57

Sosial
06 Fevral 10:49

Dünya
06 Fevral 10:47

Xəbər lenti
06 Fevral 10:42

İqtisadiyyat
06 Fevral 10:42

İqtisadiyyat
06 Fevral 10:36

Siyasət
06 Fevral 10:35

Dünya
06 Fevral 10:35

İqtisadiyyat
06 Fevral 10:26

Sosial
06 Fevral 10:17

Analitik
06 Fevral 10:16

Dünya
06 Fevral 09:36

Analitik
06 Fevral 09:13

Siyasət
06 Fevral 08:56

Sosial
06 Fevral 08:42

Maraqlı
06 Fevral 08:27

Dünya
05 Fevral 23:34

Dünya
05 Fevral 23:15

Hadisə
05 Fevral 22:47

Hadisə
05 Fevral 22:39

Dünya
05 Fevral 22:18

Elm
05 Fevral 21:51

Asiya
05 Fevral 21:34
