Madrid prinsiplərindəki yeniliklər nəyə xidmət edir?

Bakı:

19°C

72%

13m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Siyasət / Madrid prinsiplərindəki yeniliklər nəyə xidmət edir?

Madrid prinsiplərindəki yeniliklər nəyə xidmət edir?

01.08.2009 [10:12]

ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri ABŞ, Rusiya və Fransa prezidentlərinin təklifi əsasında Madrid prinsiplərinin yenilənməsi ilə bağlı bir neçə işçi görüş keçirəcəklər. Bu barədə mətbuata ATƏT-in Minsk Qrupunun ABŞ-dan olan həmsədri Metyu Brayza və onun fransalı həmkarı Bernar Fasye bildirib. B.Fasye sənədin hələ tam hazır olmadığını və hazır olacağı dövrdə görüşlərin davam etdiriləcəyini diqqətə çatdırıb. “Avqustda Metyu Brayza bütün həmsədrlərin adından Ermənistan və Azərbaycana səfər edəcək, mən isə regiona sentyabrda gələcəyəm. Həmsədrlərin regiona birgə səfəri isə sentyabrın sonuna nəzərdə tutulur. Bütün səfərlərimiz tərəflər arasında dialoqun inkişafına, mövqelərin yaxınlaşmasına istiqamətlənib. Madrid prinsiplərinin yenilənmiş variantı isə hazır olan kimi tərəflərə təqdim olunacaq”.
Təbii ki, yeni variantın işlənib hazırlanması tərəflərin hansısa dəqiqləşmələr üzərində işləməsindən xəbər verir. Bundan başqa, Azərbaycan hər zaman münaqişənin həllində ərazi bütövlüyü faktorunun əsas rol oynadığını önə çəkir. Ermənistan isə min bir yolla tənzimlənmə prosesinə mane olmağa çalışır.
Politoloq Rasim Musabəyov yeni variant dedikdə heç də ümumi yeniliyin nəzərdə tutulmadığını açıqladı. Onun sözlərinə görə, burada söhbət mövcud olan prinsiplərin yenilənməsindən gedir: “İnanmıram ki, ortaya yeni prinsiplər gətirilsin. Bu isə əvvəlki prinsiplərin tərəfləri ortaq məxrəcə gətirməyə bəs etmədiyindən xəbər verir. Ola bilsin ki, ümumilikdə prinsiplərlə razılaşma əldə olunub, amma dəqiqləşmələr başlayanda tərəflərin məsələlərə baxışının daban-dabana ziddiyyət təşkil etməsi meydana çıxıb. Belə olan halda tərəfləri bir araya gətirmək üçün müəyyən korrektələrə ehtiyac yaranır. Hətta dəqiqləşmələr zamanı Azərbaycanın milli maraqlarına uyğun gəlmədiyi üçün də hansısa məsələyə etiraz bildirilə bilər. Axı Azərbaycan hər təqdim olunan şərtlərlə razılaşa bilməz. Həm biz, həm də Ermənistan məsələyə öz yanaşmasını, mövqeyini təqdim edib. Əksər hallarda fərqli mövqeləri ortaq məxrəcə gətirmək çox çətin olur. Dəqiqləşmələrin aparılması isə hətta köhnə şərtlərin dəyişməsinə gətirib çıxara bilər”.
Danışıqlar prosesinin olduqca gərgin, uzun və çətin bir proses olduğunu dilə gətirən R.Musabəyov istənilən halda danışıqların Azərbaycan və Ermənistan arasında aparılacağını deyib. Yeni variant məsələsinin ortaya çıxması ilə Ermənistanda guya qondarma Dağlıq Qarabağ rejiminin də müzakirələrdə tərəf kimi iştirak edəcəyi ilə bağlı fikirlər yaranıb. Politoloq bunun səhv olduğunu dilə gətirib: “Hətta yenilənmiş variantda olsa belə danışıqlar Madrid prinsipləri ilə yanaşı Moskva Bəyannaməsinə uyğun şəkildə aparılacaq. Həmsədrlər də bildirirlər ki, qondarma Dağlıq Qarabağ rejiminin danışıqlarda iştirakı məsələsi indiki mərhələdə heç müzakirə obyekti də deyil. Bunu erməni rəsmiləri də təsdiqləyir. Amma burada əsas olanı tərəflərin razılığa gəlməsidir. Digər məsələlər məhz bu amildən asılıdır”.
Politoloq Vəfa Quluzadə isə ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərinin münaqişənin həllindəki rolunu zəif hesab edir. Onun sözlərinə görə, hər üç həmsədr sadəcə illüzializmlə məşğuldurlar: “Onlar əslində heç bir iş görmürlər. Sadəcə, hansısa işi gördükləri ilə bağlı təsəvvür yaradırlar, hay-küy qaldırırlar ki, irəliləyiş var, tərəflər bir-biri ilə razılaşır. Mən qəti şəkildə bildirirəm ki, onlar Azərbaycanın öz mövqeyindən geri çəkilmədiyini görüb bəzi frazalarda dəyişikliyə əl atmaq istəyirlər. Amma onları da qınamaq olmaz, məcburdurlar, başqa nə edə bilərlər?”
V.Quluzadə münaqişənin həllinin Ermə
nistandan deyil, onu forpost qismində əlində saxlayan ölkədən asılı olduğunu söylədi: “Hər üç dövlət münaqişənin həllində açar rolu oynayacaq ölkəni tanıyır. çünki Azərbaycan torpaqlarının işğalında yaxından iştirakçı olan Rusiya regionda nə hərb, nə də sülh şəraitinin olmasında maraqlıdır. Sadəcə, bu proses analoji şəkildə uzadılmalıdır. Belə olan vəziyyət isə həm Azərbaycanın, həm də Ermənistanın NATO-ya daxil olması yolunda maneələr yaradacaq. Rusiya bunu istəmir. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll edilərsə Qərbin maraqları regionda daha çox təmsil olunacaq, Rusiya isə öz çökmüş iqtisadiyyatını heç kimə sata bilməyəcək. Ona görə də ruslar son nəfəslərinə qədər buna mane olmağa çalışır. Hesab edirəm ki, bu maneolma prosesi də çox çəkməyəcək. Haradasa 5-6 ildən sonra Rusiya NATO-nun üzvü olacaq və öz nüvə silahlarının açarlarını quruma təhvil verəcək”.
ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərinin yalnız görüntü yaratdığı fikrində olan politoloq Azərbaycanın öz mövqeyində qəti dayanmağının vacibliyini də vurğuladı: “ATƏT-in Minsk Qrupu hərdən elə bir görüntü yaratmaq istəyir ki, guya Azərbaycan onların absurd təkliflərilə razıdır. Amma bu, belə deyil. Düzdür, Azərbaycan hər zaman öz fikrini, mövqeyini qəti şəkildə ortaya qoymağı bacarıb, amma, fikrimcə, biz bir az da sərtləşməliyik. Mən Prezident İlham Əliyevin fikirləri ilə razıyam, Azərbaycanın ərazi bütövlüyündən kənarda bir həll tanımıram. Lazım gəldiyi zaman Azərbaycan əsgəri torpaqları işğaldan azad edəcək. Amma bu düzgün mövqeyimizin fonunda onlar guya bizim üçün həll metodları araşdırıb tapırlar. Sadəcə, onları ifşa etmək lazımdır. Mənim yadımdadır, Heydər Əliyev Köçəryanla görüşdən qayıdandan sonra ATƏT-in təklif etdiyi iki absurd məsələni mətbuatda çap etdirdi və xalq da buna güldü. İndi də onları ifşa edib gülmək vaxtıdır. Bu məsələnin həlli Rusiyanın Qafqazdan getməsinə bağlıdır. Ermənistan Rusiyanın bir quberniyasıdır və biz də bir quberniya ilə danışıq aparırıq”.
Politoloq Elşad Mirbəşiroğlu Bernar Fasyenin yeni variantla bağlı fikirlər bildirməsinə baxmayaraq, bu yeniliyin nədər ibarət olduğunun açıqlanmadığını önə çəkdi. Bir neçə il öncə müzakirə olunan Praqa prosesinin Madrid prinsipləri ilə müəyyən mənada oxşarlıq təşkil etdiyini deyən politoloq elə həmin Praqa prinsiplərinin bazasında aparılan dəyişikliklərin Madrid prinsiplərinin ortaya çıxmasında böyük rol oynadığını dedi: “Bu dəyişiklik Azərbaycanın maraqlarına xidmət etdi. Budəfəki yeniliklərdən xəbərdar olmasaq da, müəyyən fikirlər artıq söhbətin nələrdən getdiyini deməyə əsas verir. Belə ki, Ermənistanın Daşnaksütyun Partiyası iyulun 17-də Azərbaycan və Ermənistan prezidentlərinin arasında keçirilən görüşdə prosesin Azərbaycanın xeyrinə inkişaf etdiyinin müşahidə olunduğunu diqqətə çatdırıb. Hesab olunur ki, Ermənistan ictimaiyyəti birtərəfli qaydada güzəştlərə hazırlanır. Ermənistanda belə bir xof yaranıb. Hesab edirəm ki, istər Bernar Fasye, istərsə də Metyu Brayza məsələ ilə bağlı verdiyi açıqlamalarda yaxın zaman kəsiyində tərəfləri razı salacaq prinsiplərin gündəmə gətiriləcəyini vurğulayıblar. Proqnoz vermək olar ki, gündəmə gələcək məsələlər Azərbaycanın maraqlarını təmin edəcək. çünki bu, zamanın tələbidir və elə bir geosiyasi durum yaranıb ki, böyük dövlətlər Ermənistan faktorundan çox Azərbaycan faktorunu nəzərə alırlar. İstər ABŞ, istər Rusiya, istərsə də Fransa anlayır ki, regionda maraqlarının təmin olunması üçün Ermənistanın verə biləcək heç nəyi yoxdur. Yəqin ki, bəzi prinsiplərdə dəqiqləşmələrə ehtiyac var. Təbii ki, bütün dəqiqləşmələr Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində öz həllini tapacaq. Digər tərəfdən, ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrlərinə haqlı iradların bildirilməsi, onların fəaliyyətsizlikdə günahlandırılması, fikrimcə, məsələnin dinamikliyini artıracaq”.
Pərviz SADAYOÄžLU

Paylaş:

Baxılıb: 1044 dəfə