G7-nin Çin “planı”
20.04.2023 [10:51]
Vaşinqton indi də iqtisadi rıçaqlara əl atır
Qurum bir yandan Tayvan boğazında sülh çağırışı edir, digər yandan...
Yaponiyanın Karuizava şəhərində G7-yə üzv dövlətlərin xarici işlər nazirlərinin 2023-cü ildəki ilk görüşü maraqlı nəticələrlə yekunlaşdı. Qeyd edək ki, hələ toplantıdan öncə Yaponiyanın xarici işlər naziri Yoşimasa Hayaşi bildirmişdi ki, üç gün davam edəcək tədbir G7 ölkələrində birlik nümayiş etdirmək, onun nümayəndələrinə dostluq və etimad münasibətlərinin möhkəmləndirilməsinə kömək üçün nəzərdə tutulub. Danışıqların əsas mövzuları isə Ukrayna ətrafında vəziyyət və Çin - Tayvan münasibətlərinə həsr ediləcəkdi.
Üç gün davam edən və aprelin 18-də yekunlaşan toplantıdan sonra qəbul edilmiş bəyanat bir daha göstərdi ki, G7 ölkələrinin “vahid Çin” siyasəti ilə bağlı mövqeyi dəyişməz qalıb. Bu fakt G7 dövlətlərinin birgə bəyanatında da qeyd olunub. Bəyanatda bildirilib ki, G7 dövlətləri Tayvan boğazında sülhün tərəfdarıdır. “Biz beynəlxalq ictimaiyyətin təhlükəsizliyi və rifahı üçün vacib element kimi Tayvan boğazında sülh və sabitliyin vacibliyini bir daha təsdiqləyirik və Tayvan boğazının hər iki tərəfindəki problemlərin sülh yolu ilə həllinə çağırırıq. Bəyan edilmiş “vahid Çin” siyasəti də daxil olmaqla, G7 üzvlərinin Tayvanla bağlı əsas mövqelərində heç bir dəyişiklik yoxdur”, - deyə bəyanatda vurğulanır.
Tayvan aktuallaşdırılır...Göründüyü kimi, uzun müddət idi sükut müşahidə edilən Tayvan məsələsi beynəlxalq müstəvidə yenidən aktuallıq qazanır. Bəzi xarici mütəxəssislər ABŞ-ın Tayvanla bağlı açıq eskalasiya tərəfdarı olmadığını iddia etsələr də, Pentaqonun davranışları daha çox ehtiyatlılığa istiqamətlənib. ÇXR-in Hind-Sakit okean sularında ABŞ-ın hökmranlığına meydan oxumaq üçün kifayət qədər böyük donanmasının, eləcə də təyyarələrinin və ballistik raketlərinin varlığı ABŞ-ı hərbi qarşıdurma fikrindən yayındırır.
Vaşinqton öz ənənəvi siyasətindən də çəkinmir - məsələn, aprelin əvvəlində Nümayəndələr Palatasının spikeri Kevin Makkartinin Kaliforniyada Tayvan “prezidenti” Tsai İnq-ven ilə görüşü dünya tərəfindən maraqla qarşılandı. Qeyd edək ki, Makkarti son onilliklərdə ABŞ ərazisində Tayvan lideri ilə görüşən ən yüksək ranqlı dövlət rəsmisi oldu. Makkarti görüşdə Çin təhlükəsinə qarşı Tayvana silah tədarükünün sürətləndirilməsinin vacibliyini vurğulamışdı. Eyni zamanda, Makkarti Tayvan və Amerika arasındakı dostluğu “azad dünya üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən məsələ” adlandırmışdı.
Çin G7-ni ölkənin daxili işlərinə qarışmaqda ittiham edir...
Çinin isə Tayvanla bağlı mövqeyi dəyişməzdir - Çin sədri Si Cinpin ötən ay Ümumçin Xalq Nümayəndələri Konqresinin sessiyasında da bildirmişdi ki, Pekin Tayvan məsələsində xarici müdaxiləyə qarşı çıxacaq, Çinin Tayvanla birləşmə prosesini irəlilədəcək. “Vahid Çin” prinsipinə, 1992-ci il konsensusa riayət etmək, Tayvan boğazının iki sahili arasında münasibətlərin dinc inkişafını təşviq etmək, xarici qüvvələrin müdaxiləsinə və Tayvanın “müstəqilliyinə” yönəlmiş separatçı fəaliyyətlərə qəti şəkildə qarşı çıxmaq lazımdır”, - Çin lideri vurğulamışdı.
Qeyd edək ki, Çin tərəfi G7 xarici işlər nazirlərinin toplantısına və qəbul edilmiş bəyanata da laqeyd qalmayıb. Ölkənin Xarici İşlər Nazirliyi “Böyük yeddilik” ölkələrinin xarici işlər nazirlərinin Yaponiyada keçirilən görüşünün Pekinə böhtan atmaq məqsədi daşıdığını bildirib. Nazirliyin sözçüsü Vanq Venbin deyib ki, G7-nin xarici işlər nazirlərinin görüşündə Çinin rəsmi mövqeyi və ya obyektiv faktlar nəzərə alınmayıb: “Onlar ölkənin daxili işlərinə qarışaraq, Çinə qarşı şər-böhtan atıblar”.
Yaponiyanın Nikkei Asia qəzeti: ABŞ G7 ölkələrini Çinə birgə
cavab verməyə çağırıb
Çinin bu mövqedən çıxış etməsinə isə səbəblər var. Məsələn, hələ toplantıdan öncə Yaponiyanın Nikkei Asia qəzeti yazmışdı ki, Pekin Vaşinqtonun G7-dəki tərəfdaşlarına qarşı iqtisadi təzyiq fikrinə düşəcəyi halda Çinə qarşı birgə hərəkət planlaşdırılır. Bildirilmişdi ki, ABŞ hökuməti və Konqresi rüsumların artırılması ilə bağlı qanun layihələrini müzakirə edir. Beləliklə, Vaşinqton Çini iqtisadi siyasətindən çəkindirməyə çalışır. “ABŞ G7 ölkələri ilə apardığı işçi səviyyəli danışıqlarda Çinin iqtisadi məcburetmə planlarına birgə cavab verməyə çağırıb. Onlar bu məsələni G7-nin 2023-cü ildə keçiriləcək iclaslarının gündəliyinə daxil etməyi xahiş ediblər”, - deyə nəşr bildirib. Bundan əvvəl məlum olmuşdu ki, G7 ölkələri Rusiyaya hərbi istifadə üçün komponentlər və texnologiyalar tədarük etdiyi iddia edilən Çin, Şimali Koreya və İran şirkətlərinə qarşı sanksiyalar tətbiq etməyi planlaşdırır.
Almaniya barışdırıcı mövqedən çıxış edir - yeni görüş yeri Berlin olacaqmı?
Amma münasibətlərin bu qədər irəli getməsi heç kimə, hətta G7 ölkələrinə belə sərf etmir. Bu səbəbdəndir ki, toplantıda iştirak edən dövlətlər, əsasən də Mərkəzi Avropa təmsilçiləri Çin ilə ABŞ arasında konsensusun əldə olunmasının tərəfdarıdır. Aprelin 16-da Almaniyanın xarici işlər naziri Annalena Burbokun Tayvan məsələsini müzakirə etmək üçün ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinkenlə Çinin xarici işlər naziri Qin Qanq arasında görüşün təşkilinin zəruriliyini bəyan etməsi də buna əsaslanır. “Məncə, bu görüşün yaxın gələcəkdə baş tutması vacibdir”, - deyə Burbok ZDF telekanalına müsahibəsində vurğulayıb. Burbok xatırladıb ki, bu görüş bir müddət öncə planlaşdırılsa da, ABŞ ilə Çin arasında “hava şarı” insidenti üzündən baş tutmamışdı.
Çin tərəfi isə Burbokun bu təklifini Almaniyanın Pekinin mövqeyini dəstəkləməsi kimi qarşılayır. Belə ki, Çin Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin rəsmisi Vanq Yi bir müddət öncə Almaniyanın xarici işlər naziri ilə görüşdə bildirmişdi ki, Çin müstəqil xarici siyasət yürütməyə davam edəcək, hər hansı təzyiq və hədə-qorxu cəhdlərinə qarşı çıxacaq. Onun sözlərinə görə, Pekin Almaniyanın Tayvanın Çinə qaytarılmasını dəstəkləyəcəyinə ümid edir. Vanq Yi vurğulamışdı ki, adanın müstəqilliyi tərəfdarlarının separatçı fəaliyyəti regionda təhlükəsizliyi təhdid edir. Burbok isə öz növbəsində Berlinin Tayvan məsələsinin əhəmiyyətini anladığını və “vahid Çin” siyasətinə sadiq qaldığını demişdi.
P.SADAYOĞLU
Xəbər lenti
Hamısına bax
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 23:19
Siyasət
19 Sentyabr 22:15
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 22:15
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 22:00
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 21:14
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 20:42
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 20:10
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 19:07
Xəbər lenti
19 Sentyabr 18:49
Dünya
19 Sentyabr 18:25
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 18:01
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 18:00
Xəbər lenti
19 Sentyabr 17:54
Dünya
19 Sentyabr 17:19
Elm
19 Sentyabr 17:09
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 17:06
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 17:05
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 17:03
Dünya
19 Sentyabr 16:51
Dünya
19 Sentyabr 16:22
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 16:11
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 16:04
Dünya
19 Sentyabr 15:33
Dünya
19 Sentyabr 15:12
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 15:02
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 15:01
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 15:00
Dünya
19 Sentyabr 14:48
Formula 1
19 Sentyabr 14:47
Xəbər lenti
19 Sentyabr 14:46
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 14:46
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 14:43
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 14:41
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 14:40
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 14:39
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 14:38
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 14:37
Dünya
19 Sentyabr 14:32
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 14:21
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 14:18
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 14:16
Dünya
19 Sentyabr 14:15
Dünya
19 Sentyabr 13:59
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 13:27
Dünya
19 Sentyabr 13:10
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 13:07
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 13:00
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 12:58
Dünya
19 Sentyabr 12:27
Gündəm
19 Sentyabr 12:25
Gündəm
19 Sentyabr 12:23
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 12:17
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 12:17
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 12:10
Dünya
19 Sentyabr 12:08
Dünya
19 Sentyabr 11:53
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 11:37
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 11:17
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 11:06
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 11:00
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 10:58
Gündəm
19 Sentyabr 10:58
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 10:53
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 10:52
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 10:50
Analitik
19 Sentyabr 10:45
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 10:41
YAP xəbərləri
19 Sentyabr 10:39
Siyasət
19 Sentyabr 10:37
Hadisə
19 Sentyabr 10:36
