Məlum olduğu kimi, Ermənistanın işğalçılıq siyasəti nəticəsində təkcə torpaqlarımız işğal edilməyib, eyni zamanda, Azərbaycan xalqına məxsus çoxəsrlik qədim tarixi-dini abidələr dağıdılaraq yerlə-yeksan edilib, onların bir qismi isə saxtalaşdırılıb. Təcavüzkar dövlətin bu cür vandal əməllərə əl atmaqda əsas məqsədi xalqımızın minilliklər ərzində yaşadığı torpaqlarda həm tarixi keçmişimizi, həm də mənəvi yaddaşımızı məhv etmək olub.
Ötən il Azərbaycan Ordusunun əks-hücum əməliyyatları nəticəsində torpaqlarımız işğaldan azad edildi. Azad edilmiş ərazilərimizdə bütün dünya bir daha tarixi, mədəni və dini abidələrimizə qarşı erməni vəhşiliyinin şahidi oldu. Yeri gəlmişkən, yanvarın 14-də Şuşa şəhərində səfərdə olan Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyeva şəhərdəki Saatlı, Aşağı Gövhərağa və Yuxarı Gövhərağa məscidlərini ziyarət ediblər. Ziyarət zamanı dövlətimizin başçısı bildirib ki, düşmən bizim azad edilmiş torpaqlarımızdakı dini abidələrimizi işğal dövründə məhv edib, 67 məscidi dağıdıb, yaxud da ki, belə yararsız vəziyyətə salıb: “Şuşa işğaldan azad olunandan sonra bizim vətəndaşlar əl gəzdirib, məscidi təmizləyib və müəyyən təmir işlərini görüblər. Ancaq, əlbəttə ki, məscidin əsaslı təmiri bundan sonra aparılacaq, bütün müvafiq göstərişlər verilib, Heydər Əliyev Fondu bu missiyanı öz üzərinə götürüb”.
Dövlətimizin başçısı bir məqama da diqqəti yönəldib ki, işğal dövründə ermənilər görüntü yaratmaq üçün Yuxarı Gövhərağa məscidini guya bir xarici şirkətlə birlikdə təmir ediblər. “Bu təmir bizə lazım deyil. Bu təmir riyakarlıq rəmzidir, sadəcə olaraq, görüntü yaratmaqdır ki, guya Ermənistan rəhbərliyi məscidləri təmir etdirir. Əfsuslar olsun ki, bir ölkənin şirkəti bu çirkin əməllərdə onlarla şərik olub. Əlbəttə ki, Yuxarı Gövhərağa məscidinin təmiri qəbuledilməzdir”, - deyən Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, bizim icazəmiz olmadan, qanunsuz olaraq torpaqlarımıza gəlib, Ermənistanın kriminal xunta rejimi ilə əlbir olub bu məscidi guya təmir ediblər. Dövlətimizin başçısı bütün məscidlərimizin yenidən təmir və bərpa ediləcəyini bəyan edib.
Ümumiyyətlə, işğal olunmuş ərazilərdə əsrlərboyu mövcud olmuş dini-mədəni irslərdən sui-istifadə beynəlxalq qanunların və konvensiyaların, o cümlədən “Silahlı Münaqişələr zamanı Mədəni Mülkiyyətin Qorunmasına dair 1954-cü il Haaqa Konvensiyası”nın və 1954, 1999-cu il protokollarının açıq şəkildə pozulmasıdır. Xatırladaq ki, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Dünya əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri”nin, “Ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri”nin və “Yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri”nin siyahılarına əsasən, 30 ilə yaxın Ermənistanın işğalı altında olmuş ərazilərimizdə dövlət qeydiyyatında olan tarix və mədəniyyət abidələrinin ümumi sayı 900-dən çoxdur. Bu ərazilərdə tarixi-dini abidələrin ümumi sayı 403-dür. Onlardan 67-si məscid, 144-ü məbəd, 192-si isə ziyarətgahdır. Qəbiristanlıqların sayı isə 900-dən artıqdır.
Göründüyü kimi, Ermənistan Azərbaycan xalqına məxsus tarixi-dini abidələrə qarşı təcavüzünü müxtəlif istiqamətlərdə aparıb. Belə ki, milli mənsubiyyəti və dini ənənələri özündə əks etdirən abidələr tamamilə dağıdılıb və ya özgələşdirilib dəyişdirilməsinə cəhdlər edilib. İşğal altındakı müsəlman dini kimliyinə aid olan abidələr, o cümlədən digər mədəniyyət nümunələri dağıdılmaqla yanaşı, həm də təhqir olunub. İşğaldan azad olunmuş ərazilərdəki məscidlərdə donuz, mal-qara saxlanılıb, eyni zamanda, Qafqaz Albaniyasına məxsus məbədlər erməniləşdirilərək qriqoryanlaşdırılıb. Bütün bunlar isə onu göstərir ki, Ermənistanın xalqımızın mədəni-tarixi, dini irsinin məhv edilməsinə yönəlmiş cinayət əməlləri bəşəriyyətə qarşı soyqırımıdır. Eyni zamanda, bütün bunlar islamofobiyanın əyani göstəriciləridir. Bu əməllərinə görə işğalçı Ermənistan beynəlxalq hüquq qarşısında cavab verməlidir və verəcək.
Hazırda işğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə quruculuq işlərinə start verilib. Bu işlər məscidlərimizi, digər dini abidələrimizi də əhatə edir. Məsələ ilə bağlı respublikamızın Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondu artıq müvafiq layihələr həyata keçirməkdədir.
Onu da vurğulayaq ki, artıq Şuşa şəhəri işğaldan azad olunandan sonra şəhərin, bütün tarixi binaların bərpa edilməsi prosesinə start verilib. Bununla da, Şuşanın erməniləşdirilməsi cəhdlərinə son qoyulub. Dövlətimizin başçısının qeyd etdiyi kimi, Şuşanın əsl sahibləri qayıdıb. Xalqımız əmindir ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə işğaldan azad edilmiş bütün ərazilərimizdə, o cümlədən Şuşa şəhərində böyük quruculuq işləri həyata keçiriləcək, bu ərazilər dünyanın ən gözəl məkanlarından birinə çevriləcək.
Nardar BAYRAMLI